12 Απριλίου 2022
Η Ελλάδα σωστά έχει τοποθετηθεί, από τη πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στο πλευρό του Ουκρανικού λαού. Ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της στήριξης αφορά την προθυμία με την οποία η ελληνική κυβέρνηση συμμετέχει στην κοινή ευρωπαϊκή – αλλά και παγκόσμια – προσπάθεια να δοθεί προστασία και ένα καταφύγιο στα εκατομμύρια Ουκρανών προσφύγων και εκτοπισμένων. Έτσι, περίπου 18.000 Ουκρανοί πρόσφυγες έχουν φτάσει μέχρι στιγμής στην πατρίδα μας, αφήνοντας πίσω τους τη φρίκη του πολέμου.
Η επιλογή αυτή είναι σύμφωνη με την ηθική υποχρέωση που ορίζεται από τη συμμετοχή μας στην κοινή μοίρα του ανθρώπινου γένους και την πίστη μας στις αξίες που τη διέπουν: είναι καθήκον μας να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθήσουμε όσους το έχουν περισσότερο ανάγκη. Είναι προφανώς σύμφωνη με το εθνικό συμφέρον, αφού η Ελλάδα κάνει πράξη αυτό που ζητά από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες στο προσφυγικό ζήτημα: αλληλεγγύη.
Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση όμως, οι αποφάσεις που λαμβάνει η ελληνική κυβέρνηση, μέσω του αρμόδιου Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, φανερώνουν τη διαχρονική αδυναμία του ελληνικού κράτους να χαράξει μια προσφυγική και μεταναστευτική πολιτική με ορίζοντα το μέλλον. Δυστυχώς, είμαστε δέσμιοι των στρεβλώσεων που έχουν σταδιακά συσσωρευτεί την τελευταία δεκαετία. Για τη στέγαση των ανθρώπων αυτών έχει επιλεγεί και πάλι η λύση των δομών φιλοξενίας σε καταυλισμούς. Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο έχει λάβει την απόφαση, και εμμένει σε αυτή, να καταργήσει προγράμματα στέγασης σε διαμερίσματα, όπως το πολύ επιτυχημένο πρόγραμμα ESTIA, που εφάρμοζε επί χρόνια, σε συνεργασία με πολλούς Δήμους της χώρας, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Κοινό χαρακτηριστικό των δομών φιλοξενίας του Υπουργείου είναι η απόστασή τους από κατοικημένες περιοχές και, αντίστοιχα, από δομές εκπαίδευσης και υγείας. Το δε κόστος συντήρησής τους και παροχής υπηρεσιών στους διαμένοντες είναι κατά πολύ υψηλότερο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του Υπουργείου, για έναν αριθμό 10.000 ανθρώπων, η διαμονή σε δομές κοστίζει περίπου 40 εκατομμύρια περισσότερο απ’ ό,τι ένα πρόγραμμα όπως το ESTIA.
Ως Δήμαρχος Αθηναίων, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω ιδίοις όμμασι τα οφέλη που προκύπτουν από τη στέγαση προσφύγων σε διαμερίσματα. Από το 2015, σε στενή συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία, σχεδιάσαμε ένα πρόγραμμα που επούλωνε τις πληγές των προσφύγων, αναζωογόνησε περιοχές της Αθήνας και προσέφερε στην τοπική οικονομία. Αντίθετα, η μακρόχρονη παραμονή σε δομή φιλοξενίας δημιουργεί συνθήκες αποκλεισμού και ιδρυματοποίησης. Δεν επιτρέπει στους πρόσφυγες να λειτουργήσουν ως κομμάτι της κοινωνίας, να επωφεληθούν και να συνεισφέρουν, να πάνε σχολείο, να βρουν μια δουλειά.
Από την άλλη, το Υπουργείο δεν αξιοποιεί ούτε τη διάθεση προσφοράς όσων ιδιωτών θέλουν να φιλοξενήσουν πρόσφυγες, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Είτε πρόκειται για Ουκρανούς που ήδη είναι εγκατεστημένοι στην πατρίδα μας εδώ και χρόνια, είτε για οποιονδήποτε άλλον, μια μικρή οικονομική ή άλλη ενίσχυση (π.χ. σε είδη πρώτης ανάγκης ή κάποια μικρή φοροαπαλλαγή) θα έκανε πολύ πιο εύκολη τη φιλοξενία των προσφύγων με όρους πραγματικής αξιοπρέπειας.
Ο αντίλογος του Υπουργείου περί προσωρινής παραμονής αυτών των ανθρώπων στην Ελλάδα χάνει την αξιοπιστία του, όσο ο πόλεμος συνεχίζεται, οι ρωσικές θηριωδίες κλιμακώνονται και η οικονομική υποδομή της Ουκρανίας καταστρέφεται ανεπανόρθωτα. Είναι πλέον σαφές πως η Ελλάδα πρέπει να προετοιμάζεται για μία μακρόχρονη παραμονή αυτών των ανθρώπων στα μέρη μας.
Οποιοδήποτε λοιπόν ψήγμα αξιοπρέπειας, οποιαδήποτε ψευδαίσθηση επιστροφής σε μια φυσιολογική ζωή είναι πολύτιμη για κάθε παιδί, κάθε γυναίκα που ξεφεύγει από τα υπόγεια καταφύγια του Κιέβου και του Χάρκοβο, τα ερείπια της Μαριούπολης, την ανείπωτη φρίκη της Μπούτσα. Μπορούμε να τους το προσφέρουμε.
