14 Ιανουαρίου 2023
Φαίνεται πως όσο πλησιάζουμε στην ολοκλήρωση της θητείας τους τόσο η κυβέρνηση όσο και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός μοιάζουν να μην αντέχουν πια ένδυμα της μεταρρυθμιστικής και φιλελεύθερης πολιτικής δύναμης που φορούν τα τελευταία χρόνια. ‘Οσο τα πράγματα δυσκολεύουν, γίνεται όλο και πιο φανερό πως η φορεσιά τούς πέφτει κάπως στενή.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη επιβεβαίωση της παραπάνω διαπίστωσης από την έμπρακτη υπονόμευση των ανεξάρτητων αρχών. Σε συνδυασμό με το μεγαλύτερο σκάνδαλο της μεταπολιτευτικής περιόδου, την υπόθεση των υποκλοπών, βλέπουμε να διαγράφεται απειλητικά η κυβερνητική πρόθεση να ποδηγετηθούν ασφυκτικά όσοι είναι επιφορτισμένοι, από το Σύνταγμα να ελέγχουν τη δράση της.
Μετά από μήνες απαξίωσης της ΑΔΑΕ, με συμπεριφορά εξευτελιστική απέναντι σε ανεξάρτητη αρχή (δεν κλήθηκε καν να συμμετάσχει στη διαβούλευση για τον σχετικό νόμο της κυβέρνησης), φτάσαμε αυτή την εβδομάδα στο σημείο ο εκλεκτός της κυβερνητικής πλειοψηφίας Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου να απευθύνει απειλές προς τα μέλη της Ανεξάρτητης Αρχής αν τυχόν επιτελέσουν τα συνταγματικά τους καθήκοντα. Ένας γενναίος δημόσιος λειτουργός, ο πρόεδρος της Αρχής κ. Χρήστος Ράμμος, μπαίνει στο στόχαστρο του κυβερνητικά υποκινούμενου όχλου και των φιλοκυβερνητικών media, ως τίμημα της ανεξαρτησίας του.
Η επίθεση της κυβέρνησης στις ανεξάρτητες αρχές δεν τελειώνει όμως εδώ. Πρόσφατα, από αυτή εδώ την εφημερίδα, πληροφορηθήκαμε την αντίδραση του Πρωθυπουργού στην προοπτική παράτασης της θητείας του Συνηγόρου του Πολίτη. Παράταση που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί, μαθαίνουμε, επειδή ο κ. Μητσοτάκης θεωρεί τις παρεμβάσεις του Συνηγόρου «κομματικά χρωματισμένες». Όπου κομματικά χρωματισμένη, εννοείται, είναι η προπάθεια του Συνηγόρου να ελέγξει πλήθος καταγγελίων – από διεθνή ΜΜΕ, οργανισμούς κ.λπ. – για παράνομες πρακτικές του Ελληνικού Κράτους στα σύνορά μας.
Βέβαια, το σχέδιο για την οριστική αποδυνάμωση των ανεξάρτητων αρχών είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή τους κατά την τελευταία, άνευρη κατά τα λοιπά, συνταγματική αναθεώρηση, όταν μειώθηκε η ενισχυμένη πλειοψηφία που απαιτούσε το Σύνταγμα για την ανάδειξή τους. Σήμερα πια αρκεί η κοινοβουλευτική (κυβερνητική) πλειοψηφία της Διάσκεψης των Προέδρων συν ένα μέλος της αντιπολίτευσης.
Πλειοψηφία χωρίς έλεγχο ούτε λογοδοσία δεν νοείται σε μια δημοκρατία. Οι ανεξάρτητες αρχές υπήρξαν φωτεινό παράδειγμα αυτοελέγχου του πολιτικού μας συστήματος. Μια πολιτική καινοτομία της διακυβέρνησης Σημίτη, που φιλοδοξούσε να δημιουργήσει θεσμικά αντίβαρα και ελέγχους σε ένα αδηφάγο σύστημα εξουσίας που επιβραβεύει τον νικητή των εκλογών, την κυβερνητική πλειοψηφία με σχεδόν απόλυτη εξουσία στα πάντα: πλήρης άνεση στη νομοθεσία, άφθονοι δημόσιοι πόροι να εκταμιεύονται προς τα ΜΜΕ και τους ισχυρούς, κρατικά αξιώματα προς διανομή. Ως επικεφαλής μιας τέτοιας αρχής, του Συνήγορου του Πολίτη, για δέκα περίπου χρόνια, είχα την ευκαιρία από πρώτο χέρι να αισθανθώ πόσο μεγάλη συμβολή θα μπορούσαν να έχουν οι ανεξάρτητες αρχές στην εξυγίανση του πολιτικού συστήματος, τον περιορισμό της διαφθοράς, κυρίως όμως την καλλιέργεια της πολύτιμης αίσθησης στην κοινωνία ότι υπάρχουν κάποιοι θεσμοί που την προστατεύουν.
Αποχωρώντας από τον Συνήγορο, το 2010, έτρεφα -αφελώς- την ελπίδα πως η ανεξαρτησία των αρχών αρχών αυτών ήταν επαρκώς εδραιωμένη ώστε να είναι αδύνατον να ανατραπεί. Δυστυχώς, η θεσμική καχεξία της χώρας είναι φαίνεται αθεράπευτη. Οι τελευταίες εξελίξεις υποδηλώνουν δυσοίωνα πως η ελπίδα εκείνη ήταν μια ψευδαίσθηση.
