Κορωνοϊός και ευάλωτες ομάδες: ένα χρονικό ανευθυνότητας της κυβέρνησης Μητσοτάκη

Από την αρχή της πανδημίας, στο Κίνημα Αλλαγής προσεγγίσαμε με ιδιαίτερη ευαισθησία το ζήτημα της έκθεσης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού στους κινδύνους του κορωνοϊού.

Άλλωστε δεν πρόκειται για μια ριζοσπαστική ιδέα: Την επείγουσα ανάγκη προστασίας των ευάλωτων ομάδων (φυλακισμένων, κρατούμενων, αιτούντων άσυλο, προσφύγων, Ρομά) έχουν αναδείξει διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΠΟΥ, η Ύπατη Αρμοστεία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως ο Ερυθρός Σταυρός, ενώ το θέμα έχει θίξει κατά τη διάρκεια των επίσημων ενημερώσεων και ο επικεφαλής λοιμωξιολόγος του ΕΟΔΥ κ. Σωτήρης Τσιόδρας.

Δυστυχώς η αντιμετώπιση των ομάδων αυτών από την κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από φοβικότητα κι έλλειψη μέριμνας, ευαισθησίας και προνοητικότητας. Σε συνεργασία με τον αρμόδιο Τομεάρχη Υγείας Ανδρέα Πουλά, και με την ανεκτίμητη συνεισφορά πολλών συναδέλφων, έχουμε καταθέσει πάνω από 20 κοινοβουλευτικές ερωτήσεις τους τελευταίους μήνες σχετικά με τα σχέδια δράσης της κυβέρνησης. Δυστυχώς οι απαντήσεις ήταν απογοητευτικές: όταν αυτά υπάρχουν, περιλαμβάνουν γενικότητες, ενώ όταν αναπόφευκτα εκδηλώνονται κρούσματα, η κυβέρνηση φαίνεται επιλέγει σταθερά την εύκολη λύση του lockdown των δομών, χωρίς όμως ιδιαίτερη φροντίδα για τους ανθρώπους που διαμένουν σε αυτές.

Κρούσαμε, από πολύ νωρίς, στις 18 Φεβρουαρίου, τον κώδωνα του κινδύνου στην κυβέρνηση σχετικά με τις συνέπειες λόγω του υπερσυνωστισμού στις δομές φιλοξενίας, στα αστυνομικά κρατητήρια και τις φυλακές της χώρας. Θυμίζω ότι στο ξεκίνημα της πανδημίας, μετανάστες και πρόσφυγες δεν είχαν καν ΑΜΚΑ, λόγω της απόφασης της κυβέρνησης να τους στερήσει την πρόσβαση τον περασμένο Ιούλιο.

Ήδη από τον Μάρτιο, όταν εκδηλώθηκαν τα πρώτα κρούσματα στη Ριτσώνα και τη Μαλακάσα, είχαμε ζητήσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο. Τότε πληροφορηθήκαμε την ύπαρξη του σχεδίου “Αγνοδίκη”, που εξαντλείτο όμως στην παροχή ενημέρωσης και οδηγιών προς τους διοικητές των ΚΥΤ και τους διαμένοντες. Επελέγη τελικά το lockdown, το οποίο προφύλασσε μόνο τους ανθρώπους έξω από τις δομές (θεμιτό), αλλά καθόλου τους ανθρώπους μέσα στις δομές.

Στις 10 Απριλίου, διαβλέποντας την κυβερνητική αδράνεια, η κοινοβουλευτική ομάδα του Κινήματος Αλλαγής, με δική μου πρωτοβουλία ως αρμόδιου Τομεάρχη, επανήλθε στο ζήτημα του ολοκληρωμένου σχεδίου, ζητώντας παράλληλα τη δημιουργία σταθερών υγειονομικών μονάδων στις δομές. Η απάντηση ήταν και πάλι ο περιορισμός της κυκλοφορίας των διαμενόντων.

Επανήλθαμε στις 6 Μαΐου, με ερώτηση που καταθέσαμε από κοινού με τον Γιώργο Παπανδρέου, στην οποία αναφερθήκαμε διεξοδικά στις καταγγελίες από ανθρωπιστικές οργανώσεις και συνδικαλιστικούς φορείς, σχετικά με τις ελλείψεις στα ΚΥΤ των νησιών καθώς και στον προβληματισμό που εξέφραζαν, απερίφραστα πια, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και διεθνείς οργανισμοί.

Το οξύτατο πρόβλημα όμως δεν περιορίζεται στις δομές. Ήδη από την επανέναρξη των εργασιών στην Υπηρεσία Ασύλου μετά το γενικό lockdown, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο ανθρώπων χωρίς καμία βοήθεια και οργάνωση να συνωστίζονται στο πεζοδρόμιο της Κατεχάκη προκειμένου να εξυπηρετηθούν. Στην επίκαιρη ερώτηση που κατέθεσα στις 11 Ιουνίου, ο Υπουργός κ. Μηταράκης, από το βήμα της Βουλής, ήταν ιδιαίτερα καθησυχαστικός: “όλα έχουν δρομολογηθεί” μας είπε. Πριν από λίγες μέρες, στις αρχές Σεπτεμβρίου, ξαναείδαμε τις ίδιες ανησυχητικές εικόνες.

Στην απόφαση εκδίωξης των αναγνωρισμένων προσφύγων από τα ΚΥΤ, ώστε να εμφανιστεί εικόνα αποσυμφόρησης, έχουμε αναφερθεί εκτενώς με ανακοινώσεις. Χωρίς σχέδιο ένταξης, χιλιάδες άνθρωποι αφέθηκαν κυριολεκτικά στην τύχη τους να στοιβάζονται στην Πλατεία Βικτωρίας. Ένας από αυτούς, αφού δεν κατάφερε να βρει οποιαδήποτε αχτίδα ελπίδας στην Αθήνα, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην κόλαση της Μόριας, φέρνοντας μαζί του τον κορωνοϊό. Ειδικά για τη Μόρια, στις 3 Απριλίου κατάθεσα κοινοβουλευτική ερώτηση, με αφορμή τις καταγγελίες Ολλανδών γιατρών για τις συνθήκες διαβίωσης, τις οποίες χαρακτήριζαν ακραίες, και μιλούσαν για ανθρωπιστική καταστροφή.

Παράλληλα, δομές μέχρι πρόσφατα διαχειρίσιμες, όπως του Ελαιώνα και της Ελευσίνας, παρουσιάζουν για πρώτη φορά φαινόμενα υπερσυνωστισμού, αφού οι εκδιωχθέντες από τα νησιά μεταφέρονται εκεί από την Βικτώρια. Κι εδώ, στις ανησυχίες μας που διατυπώθηκαν μέσα στη Βουλή από τον Ιούνιο, η απάντηση του Υπουργείου ήταν να μας πει πως “η κατάσταση ήδη λυθηκε, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας”. Τον Σεπτέμβριο φυσικά, η μεταφορά αναγνωρισμένων προσφύγων στον Ελαιώνα από την αστυνομία είχε γίνει η νέα κανονικότητα της πολύπαθης Πλατείας. Πρόσφατα μάθαμε πως η Οδύσσεια αυτών των ανθρώπων συνεχίζεται, προσωρινά, καθώς μεταφέρθηκαν στις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις του Tae kwon Do. Είναι πια αισθητή η παντελής απουσία σχεδίου του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, και συνολικά της κυβέρνησης.

Όσον αφορά τις φυλακές, η κυβέρνηση δεν έχει εξαγγείλει απολύτως καμία πρωτοβουλία αποσυμφόρησης ούτε έχει προβεί σε κάποια νομοθετική ρύθμιση αποσυμφόρησης. Αποτέλεσμα είναι αυτή τη στιγμή, εν μέσω πανδημίας, 23 από τις 36 φυλακές της χώρας να ξεπερνούν το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο ανθρώπων: έντεκα από αυτές έχουν πληθυσμό υπερδιπλάσιο της χωρητικότητάς τους.

Το θέμα έχουμε θίξει με τέσσερις σχετικές ερωτήσεις ήδη από τον Μάρτιο. Σε μία από αυτές, έλαβα την απάντηση ότι στις φυλακές της χώρας υπηρετούσαν συνολικά μόλις 7 γιατροί! Οι πρόσφατες ντροπιαστικές εικόνες από τις φυλακές Αλικαρνασσού είναι χαρακτηριστικές. Στοιβαγμένα κρεβάτια σε κελιά, ακόμα και σε τριώροφη διάταξη και ελάχιστος ζωτικός χώρος. Συνθήκες ιδανικές για την εξάπλωση του ιού. Η μοναδική απάντηση της κυβέρνησης και εδώ είναι ο περιορισμός θεμελιωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων, με μέτρα αορίστου διαρκείας που απειλούν να διασαλεύσουν την τάξη και την κοινωνική ειρήνη στις φυλακές της χώρας.

Εξίσου άτολμη έχει φανεί η κυβέρνηση και στο θέμα των κρατητηρίων όπου στοιβάζονται σχεδόν 4000 άνθρωποι σε όλη τη χώρα, θέτοντας σε κίνδυνο το προσωπικό των σωμάτων ασφαλείας και τους ίδιους τους κρατούμενους. Στις 24 Αυγούστου, με τον αριθμό των κρουσμάτων σε Αστυνομία και Πυροσβεστική να ανεβαίνει, προσπαθήσαμε και πάλι να πιέσουμε την κυβέρνηση να θεσμοθετήσει έστω ένα ειδικό έκτακτο επίδομα για τους υπηρετούντες στα σώματα ασφαλείας, για όσο διάστημα διαρκεί η πανδημία, κάτι που αρνείται πεισματικά. Ο Υπουργός στη Βουλή απέφυγε και πάλι επιμελώς να απαντήσει. Χαρακτηριστικό είναι πως το Κίνημα Αλλαγής έχει καταθέσει τη σχετική τροπολογία πάνω από τέσσερις φορές.

Τον περασμένο Μάρτιο, η κυβέρνηση αναμφίβολα βρέθηκε σε μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Της πιστώνεται ότι άκουσε τις συμβουλές των ειδικών και η ζημιά για τη χώρα περιορίστηκε. Σήμερα όμως βρισκόμαστε στο δεύτερο κύμα της πανδημίας, πολύ πιο επικίνδυνο, αφού μέτρα όπως το ολοκληρωτικό lockdown πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία: η οικονομία μας δεν αντέχει. Δεν έχουμε, λοιπόν, την πολυτέλεια για νέες εστίες εξάπλωσης του ιού που θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Για το καλό του κοινωνικού συνόλου, αλλά και την αξιοπρέπεια και την προστασία των ιδιαίτερα ευάλωτων αυτών ομάδων, η κυβέρνηση οφείλει να επανεξετάσει την πολιτική της.