Ένα βήμα πίσω

Όταν πριν από λίγες ημέρες ανακοίνωσα δημόσια την πρόθεσή μου να μην είμαι υποψήφιος στις επόμενες εκλογές, έγινα αποδέκτης ποικίλων τηλεφωνημάτων και μηνυμάτων. Τα περισσότερα ήταν συγκινητικά: παλιοί φίλοι και συνάδελφοι από το Πανεπιστήμιο, άνθρωποι που συμπορευτήκαμε στον Συνήγορο του Πολίτη ή στον Δήμο Αθηναίων καθώς και πολλοί φίλοι από το Κίνημα Αλλαγής. Οι περισσότεροι κατανόησαν την απόφασή μου, ενώ κάποιοι άλλοι προσπάθησαν να με μεταπείσουν

Υπήρξαν πάντως και ορισμένοι που απλώς δεν μπορούσαν να καταλάβουν. Ομολογώ πως, παρότι εκτιμώ απεριόριστα την αγάπη που δέχτηκα, δεν ασπάζομαι αυτές τις αντιδράσεις. Η αλήθεια είναι πως δεν πιστεύω στη μονιμότητα στην πολιτική. Ούτε βεβαίως η μη κάθοδος σε κάποιες εκλογές συνεπάγεται πολιτική…αποστρατεία: δεν προσφέρει κανείς μόνο από τα βουλευτικά έδρανα. Έχω μιλήσει, πολλές φορές και σε πολλές περιστάσεις, για την ανάγκη καθιέρωσης ενός ορίου θητειών στα περισσότερα, αν όχι σε όλα, τα αιρετά δημόσια αξιώματα· ειδικά σε ένα πολιτικό σύστημα όπως το δικό μας, που τα πελατειακά χαρακτηριστικά του έχουν διαμορφώσει ένα πλήθος από υποσυστήματα “κλειστά” που αναπαράγονται διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε λίγους προνομιούχους και κρατώντας πεισματικά εκτός νυμφώνος πολλούς άξιους και ικανούς. Και αυτό στη χώρα μας δυστυχώς δεν συμβαίνει μόνο στην πολιτική.

Πιστεύω επίσης πως όσοι ασχολούνται με τα κοινά οφείλουν σε κάποιες επιλεγμένες στιγμές να βγαίνουν συνειδητά από την πρώτη γραμμή της μάχης. Είναι απαραίτητη μια ανάσα, μια αναστολή της κίνησης, μία κατά κυριολεξία “στάση”, που επιτρέπει να αξιολογήσεις με νηφαλιότητα και αποστασιοποιημένο βλέμμα τα πράγματα και τη δική σου πορεία. Η συνεχής έκθεση στα φώτα της δημοσιότητας, η διαρκής αναζήτηση μιας διακριτής θέσης στον δημόσιο βίο, μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως ψυχοφθόρα διαδικασία· να προκαλέσει ένα είδος ψυχικής “σκλήρυνσης”, μια βαθμιαία στροφή προς την ατομική ιδιοτέλεια και τον κυνισμό.

Υπάρχουν, τέλος, και ζητήματα που άπτονται του οικογενειακού προγραμματισμού και ενδεχομένως επιβάλλουν μια ανατροπή των σχεδιασμών. Δεν είναι ένδειξη αδυναμίας για ένα δημόσιο πρόσωπο η επιλογή να κάνει ένα βήμα πίσω, ώστε να αφήσει χώρο να αναπτυχθεί η επαγγελματική πορεία του ή της συντρόφου του. Ειδικά οι άνδρες έχουμε μεγάλη ευθύνη ως προς αυτό: δεν μονοπωλούμε πια τον δημόσιο βίο, δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου και δεν πρέπει να φερόμαστε με τρόπο που να αναπαράγει τέτοιες αντιλήψεις. Η κοινωνία μας έχει βεβαίως να καλύψει ακόμη πολύ δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά τουλάχιστον απέναντι στις δύο έφηβες κόρες μου νιώθω πως μια τέτοια στάση αποτελεί κι ένα μικρό παράδειγμα: η δουλειά του μπαμπά δεν είναι πιο σημαντική από εκείνη της μαμάς.

Επιστρέφω λοιπόν στο σημείο από όπου ξεκίνησα: μια απόφαση όπως η δική μου δεν είναι υποχρεωτικό να εκπλήσσει, να θυμώνει ή να στενοχωρεί. Αντί για έκτακτο γεγονός, αντί για παραπολιτική είδηση, σε ένα ωριμότερο πολιτικό σύστημα θα έπρεπε να εκλαμβάνεται ως μια συνηθισμένη πρακτική, ένα αυτονόητο στάδιο της δημόσιας πορείας ενός ανθρώπου. Γιατί το ζητούμενο, τελικά, δεν είναι πόσα ένσημα συμπλήρωσες στην πολιτική, αλλά η αφοσίωση και η συνέπεια με την οποία υπηρέτησες το δημόσιο συμφέρον, το κοινό καλό, το bonum commune communitatis, από όποια θέση και αν κλήθηκες να το πράξεις.