12 Ιανουαρίου 2020
Να ξεκινάς για ένα ταξίδι, για διακοπές ή λόγω ανάγκης, λίγο πριν από την Πρωτοχρονιά και να αναγκάζεσαι να περνάς ατελείωτες ώρες κλεισμένος στο αυτοκίνητο εξαιτίας μιας εντελώς προβλέψιμης κακοκαιρίας, χωρίς κανείς από το οργανωμένο κράτος να μπορεί να σε καθησυχάσει ή να σε καθοδηγήσει: αυτός είναι ο ορισμός του καφκικού δράματος. Δυστυχώς, είναι ακριβώς αυτό που έχουν μάθει οι έλληνες πολίτες να αναμένουν από το κράτος.
Παρά τις ανείπωτες τραγωδίες εξαιτίας φυσικών καταστροφών που ζήσαμε στο πρόσφατο παρελθόν, παρά τις εξαγγελίες για προσήλωση στην οργάνωση, τη μεθοδικότητα και την πρόληψη, παρά την αυξημένη ετοιμότητα που επιβάλλει η κλιματική κρίση, στην πρώτη κακοκαιρία η ταλαιπωρία και η αβεβαιότητα έκαναν πάλι την εμφάνισή τους.
Η Πολιτική Προστασία είναι ένα τρανταχτό, αλλά όχι το μοναδικό παράδειγμα αυτής της στρεβλής κατάστασης. Ως ενδεικτικό παράδειγμα πάντως, αξίζει να το αναλύσουμε. Ο σχεδιασμός του κράτους ώστε να προλαμβάνει και να αντιμετωπίζει φυσικές καταστροφές περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή τέσσερις (!) βαθμίδες σχεδιασμού και απόφασης. Ξεκινάει από μία διυπουργική επιτροπή που περιλαμβάνει 11 Υπουργεία, εξειδικεύεται από ένα Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο (οι Γ.Γ. των Υπουργείων), φτάνει σε μία Συντονιστική Αρχή και υλοποιείται από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Πόσες επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, πόσα πιθανά λάθη μπορούν να θαφτούν κάτω από νεφελώδη οργανογράμματα, πόσοι πόροι σπαταλούνται αδίκως ώστε να συντηρούμε ένα σύστημα που τελικά παράγει τέτοια αποτελέσματα. Και πόσο τελικά προβλέψιμη, με βάση αυτή την οργάνωση, ήταν η θλιβερή εικόνα υπουργείων, ιδιώτη, Περιφέρειας, δήμων και Τροχαίας να προσπαθούν να επιρρίψουν ευθύνες ο ένας στον άλλο μετά τον πρόσφατο αποκλεισμό χιλιάδων οδηγών στην Εθνική Οδό λόγω της «Ζηνοβίας».
Το βασικό πρόβλημα εδώ, όπως είναι αμέσως αντιληπτό, είναι η διάχυση της ευθύνης. Την κρίσιμη ώρα, τέτοιες λογικές αποδεικνύονται, όπως μας έδειξαν οι φωτιές του 2018, καταστροφικές. Στην πολιτική προστασία, οι δομές πρέπει να είναι απλές και κάθετες, προκειμένου να εξασφαλίζεται πάνω από όλα η ενότητα της εντολής.
Για το λόγο αυτό, η πρόταση για την Πολιτική Προστασία που παρουσίασε το Κίνημα Αλλαγής στις 14 Νοεμβρίου απλοποιεί τις διαδικασίες και την ιεραρχία, καταργεί τις δύο από τις τέσσερις βαθμίδες λήψης απόφασης και ορίζει να υπάγεται η Πολιτική Προστασία απευθείας στον Πρωθυπουργό. Απλές, ξεκάθαρες αλλαγές που επιτάσσει η κοινή λογική, από την χρήση της οποίας το κράτος μας φαίνεται να έχει αποκλειστεί εδώ και χρόνια.
Πολύς λόγος έγινε από την κυβέρνηση προεκλογικά για την περίφημη «επιστροφή στην κανονικότητα». Δυστυχώς φαίνεται πως η μόνη κανονικότητα στην οποία επανήλθαμε, είναι αυτή των αλληλοκατηγοριών μεταξύ των διαφόρων αρμόδιων υπουργείων και κρατικών οργανισμών, οι (σωστές αλλά ανεπαρκείς) καρατομήσεις διοικητικών υπευθύνων για να ικανοποιηθεί η δίκαιη οργή, το αίσθημα του απροστάτευτου και ο φόβος του τυχαίου που βιώνουν οι πολίτες, σχεδόν σε οποιαδήποτε υπόθεσή τους, έχει να κάνει με το κράτος. Από τη φορολόγηση της επιχείρησης και της περιουσίας μέχρι το πότε ανοίγουν τα σχολεία και ποιος είναι υπεύθυνος να ασφαλτοστρώσει το δρόμο, τα πάντα μοιάζει να βασίζονται σε μία δική τους εσωτερική λογική, όλα αποτελούν μία αφορμή να εξασκήσουμε την εφευρετικότητά μας ως πολίτες. Το κράτος μας θέλει σε μόνιμη εγρήγορση, θα προσέθετε κάποιος με πικρό χιούμορ.
Αυτό το κράτος είναι ο μεγάλος ασθενής της χώρας και η βασική αιτία της αδυναμίας να ανακάμψουμε από την κρίση και να ανασυγκροτηθούμε ως κοινωνία. Η αδυναμία της πολιτείας να ανταποκριθεί στα βασικά, υποδαυλίζει την έλλειψη εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς και υποσκάπτει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος. Εξασθενίζει την ικανότητά του να προβαίνει σε ουσιαστική αναδιανομή των ευκαιριών και να λειτουργεί ως πραγματικός προαγωγός της κοινωνικής κινητικότητας. ‘Ένα τέτοιο σύστημα αβεβαιότητας δεν προωθεί τους άξιους, αλλά τους ικανούς να ελίσσονται χωρίς κανόνες. Γιατί θα επιτυγχάνουν πάντα όσοι έχουν την δυνατότητα να πληρώνουν τους καλύτερους δικηγόρους, να έχουν προνομιούχο ενημέρωση και τις κατάλληλες γνωριμίες να περιηγηθούν σε αυτό τον λαβύρινθο χωρίς συνέπειες. Ένα τέτοιο κράτος δεν μπορεί να είναι αποδεκτό σε μία ευρωπαϊκή χώρα το 2020, και πρέπει να το αλλάξουμε.
