Διαδικτυακή εκδήλωση Κινήματος Αλλαγής: «Προκλήσεις για την Πολιτική Προστασία στην μετα-κορωνοϊό εποχή»

Σημεία παρέμβασης 

Η παγκόσμια διάσταση της Πολιτικής Προστασίας

Η παραδοσιακή προσέγγιση της Πολτικής Προστασίας στη χώρα μας, που ασχολείται κυρίως με τις πυρκαγιές και τους σεισμούς, πλέον δεν επαρκεί: χρειάζεται μία διευρυμένη προσέγγιση που να λαμβάνει υπ’όψη τις νέες ανθρωπογενείς καταστροφές, την κλιματική αλλαγή, τις πανδημίες.

Όπως φάνηκε από το ζήτημα της πανδημίας, οι απαντήσεις δεν μπορούν να είναι μόνο εθνικές: Χρειάζεται ενίσχυση των θεσμών παγκόσμιας διακυβέρνησης και εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης  ώστε να ενταθεί η διεθνής συνεργασία. Το θέμα της συνεργασίας και αλληλεγγύης υπεισέρχεται πια παντού, σε όλους τους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, αλλά και σε όλα τα επίπεδα: τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, διεθνές

Οι απαντήσεις που θα δώσουμε οφείλου να εμπλέκουν εντονότερα το δημόσιο, επειδή αυτό έχει στον πυρήνα του τη διαρκή μέριμνα για το κοινό, το συλλογικό συμφέρον. Δημόσιο με αξιολόγηση και διαφάνεια, ώστε να έχει την απαραίτητη νομιμοποίηση

Οι απαντήσεις δεν μπορεί πια να είναι ΜΟΝΟ έκτακτες και συγκυριακές, γιατί οι κρίσεις δεν έχουν πια έκτακτο χαρακτήρα. Οφείλουμε να μάθουμε να ζούμε με τις κρίσεις.Δικαιώνεται η θέση μας του Κινήματος Αλλαγής για υπαγωγή της Πολιτικής Προστασίας απευθείας στον Πρωθυπουργό.

Η ελληνική διάσταση – Τι διδαχθήκαμε από το Μάτι;

Καταψηφίσαμε τον 4662/20 γιατί πιστεύουμε ότι αποτυπώνει την αδυναμία της χώρας να κατανοήσει τι έφταιξε και πως να το αλλάξουμε. Κάνει πιο πολύπλοκο και πιο γραφειοκρατικό το σύστημα με την ευθύνη την κρίσιμη ώρα επί της ουσίας να χάνεται.

Λέγαμε τότε ότι ο εντοπισμός της ευθύνης και της εντολής σε ένα κέντρο υπήρξε το μείζον πρόβλημα στο Μάτι. Γιατί την κρίσιμη ώρα που κάποιος έπρεπε να πάρει την ευθύνη και να συντονίσει, αυτός δεν υπήρχε. Για αυτό χρειαζόμασταν ένα πιο απλό και πιο καθαρό νομικό πλαίσιο. Η σημερινή κυβέρνηση, αντί να μειώσει, αύξησε όσους εμπλέκονται στη διαχείριση της κρίσης.

Το Κίνημα Αλλαγής πριν από ένα μήνα κατέθεσε μια διεξοδική ερώτηση για τα προβλήματα της πολιτικής προστασίας. Δυστυχώς, δεν έχουμε λάβει ακόμη καμία απάντηση.

Τι άλλαξε δύο χρόνια μετά στην πρόληψη, σε επίπεδο υποδομών, στην περιβαλλοντική νομοθεσία, στον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, στις αναδασώσεις και τα δέντρα που χρησιμοποιούμε; Ποιά έργα έχουν γίνει πάνω σε αυτά; Έχουμε σταματήσει να φυτεύουμε παντού πεύκα; Έχουν ανοίξει σε όλα τα αντίστοιχα μέρη οι δασικοί δρόμοι, οι ζώνες πυροπροστασίας, οι δίοδοι προς τη θάλασσα; ‘Εχουν τοποθετηθεί πυροσβεστικοί κρουνοί; Τι γίνεται με την εκπαίδευση στα σχολεία, την ενεργότερη εμπλοκή της Αυτοδιοίκησης;

ΔΥΟ χρόνια μετά, ούτε τα έργα αποκατάστασης ούτε η δικαστική διερεύνηση δεν έχουν ολοκληρωθεί. Το Κίνημα Αλλαγής τις επόμενες μέρες θα λάβει σχετικές πρωτοβουλίες για την ανάδειξη των θεμάτων αυτών.

Ολόκληρη η παρέμβαση του Γιώργου Καμίνη: 

• Η παραδοσιακή προσέγγιση είναι πλέον ελλιπής. Η πολιτική προστασία στη χώρα μας παραδοσιακά λάμβανε κυρίως υπόψη τα φαινόμενα των σεισμών και των δασικών πυρκαγιών. Για τον λόγο αυτό συνδέθηκε στενά με την πυροσβεστική υπηρεσία. Αυτό είναι καταρχήν ορθό, καθώς ο πυρήνας των απειλών στη χώρα μας εξακολουθεί να συγκροτείται από τους σεισμούς και τις δασικές πυρκαγιές. Παράλληλα, όμως, η σημερινή πραγματικότητα επιβάλλει μια πιο διευρυμένη προσέγγιση. Κυρίως κάτω από το φως τριών παραγόντων: 

Α. ΝΕΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ: Ιδίως τρομοκρατία και πυρηνικές καταστροφές. Οι πανδημίες ναι μεν δεν είναι νέο φαινόμενο, αλλά οι συνέπειές τους γίνονται πολύ περισσότερο αισθητές λόγω παγκοσμιοποίησης. 

Β. ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: Εντείνει τα φαινόμενα σε συχνότητα, αλλά και καταστροφικότητα (βλ. πλημμύρες σε ΝΑ Ασία) Επίσης, προκαλεί δευτερογενείς κρίσεις (π.χ. μετακίνηση πληθυσμών, κλιματικοί πρόσφυγες). 

Γ. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ : Το “κακό” μεταφέρεται με αστραπιαία ταχύτητα από μια γεωγραφική περιοχή σε μια άλλη. Ο ιός ξεκινά από την Κίνα και σε λίγες ημέρες έχει μεταφερθεί παντού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΙΑΤΑ, το 2018 μεταφέρθηκαν αεροπορικώς 4,4 δισ. ανθρώπων.

• Οι απαντήσεις δεν μπορεί πια να είναι ΜΟΝΟ εθνικές. Ακριβώς όπως και με την κρίση των αγορών που ξέσπασε το 2008. Και αυτή ήταν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης παγκόσμιας εμβέλειας. Η χρεοκοπία της Lehman Brothers έπληξε πρώτα τις ΗΠΑ και στη συνέχεια πέρασε τον Ατλαντικό και διαχύθηκε σταδιακά σε ολόκληρο τον κόσμο. 

Αρα, αναγκαίοι οι θεσμοί παγκόσμιας διακυβέρνησης με ρυθμιστικό και εποπτικό χαρακτήρα, για να προλαμβάνουν την κρίση και να παρεμβαίνουν όταν αυτή ξεσπάσει.

Στην περίπτωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης ετέθη των ζήτημα της διεθνούς εποπτείας των αγορών. Στο πεδίο της πολιτικής προστασίας και ειδικά στο θέμα της πανδημίας είδαμε τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει ένας θεσμός όπως ο ΠΟΥ.

‘Αρα, η παγκοσμιοποίηση λόγω της αλληλεξάρτησης που προκαλεί, αφενός εντείνει και διαχέει τους κινδύνους. Είδαμε για παράδειγμα ότι η επικράτηση της λογικής της αγοράς οδήγησε σε μια μονοπωλιακή παραγωγή των υγειονομικών προϊόντων σε χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, με αποτέλεσμα να μην παράγεται πια στην Ε.Ε. ούτε ένα γραμμάριο πενικιλίνης. Από την άλλη, βέβαια, η παγκοσμιοποίηση μας ωθεί και σε θετικές συνεργασίες και απαντήσεις σε πλανητικό επίπεδο (π.χ. Στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας για φάρμακα και εμβόλια).

‘Oλα αυτά συνηγορούν υπέρ της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, προκειμένου τα κράτη μέλη να συνεργάζονται στενότερα μεταξύ τους, αλλά και η ίδια η ΕΕ να έχει ισχυρότερη επιρροή στον κόσμο. Γενικότερα όμως, το θέμα της συνεργασίας και αλληλεγγύης υπεισέρχεται πια παντού, σε όλους τους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, αλλά και σε όλα τα επίπεδα: τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, διεθνές.

• Οι απαντήσεις δεν μπορεί πια να είναι ΜΟΝΟ έκτακτες και συγκυριακές, γιατί οι κρίσεις δεν έχουν πια έκτακτο χαρακτήρα. Ο πολλαπλασιασμός των αιτίων που προκαλούν τις κρίσεις καθώς και η δυνατότητα παγκόσμιας διασποράς των συνεπειών τους, ανατρέπουν την έννοια της κανονικότητας. Οφείλουμε να μάθουμε να ζούμε με τις κρίσεις. Π.χ. Μπορεί να έχουμε σύντομα ένα νέο lockdown, λόγω κορονοϊού ή άλλου ιού. Τα τρία τελευταία χρόνια στην Ελλάδα είχαμε τις πλημμύρες στη Μάνδρα (2017), τις πυρκαγιές στο Μάτι (2018) και βεβαίως την παρούσα πανδημία που εκδηλώθηκε το 2019. 

• Οι απαντήσεις δεν μπορεί πια παρά να εμπλέκουν ΕΝΤΟΝΟΤΕΡΑ το δημόσιο, επειδή αυτό έχει στον πυρήνα του τη διαρκή μέριμνα για το κοινό, το συλλογικό συμφέρον, ενώ ο ιδιωτικός τομέας έχει καταρχήν το κέρδος. Οι δύο τομείς βέβαια πρέπει να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται αρμονικά, αλλά οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης δίνουν εκ των πραγμάτων μια πρωταρχική θέση στο συλλογικό συμφέρον, άρα στον δημόσιο τομέα. Βλ. την καταξίωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας μέσα στην πανδημία. ΑΛΛΑ ΔΗΜΟΣΙΟ ΜΕ ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ αποτελεσματικότητα και νομιμοποίηση.

• ‘Αρα και στο πεδίο της πολιτικής, η ετοιμότητα των κυβερνήσεων να απαντούν στις κρίσεις αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της πολιτικής ζωής και της νομιμοποίησης των κυβερνώντων. Ως τομέας πολιτικής, η πολιτική προστασία αναβαθμίζεται. Δικαιώνεται, συνεπώς, η θέση μας στο Κίνημα Αλλαγής για υπαγωγή της Πολιτικής Προστασίας απευθείας στον Πρωθυπουργό.

• Η ετοιμότητα των κυβερνήσεων έχει ως πιο σημαντική όψη την ΠΡΟΛΗΨΗ. Εδώ λοιπόν μπορούμε να αναρωτηθούμε: ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΤΙ; Τι έμεινε ως γνώση από αυτήν την ανείπωτη τραγωδία και τι άλλαξε; 

–    Δεν θα σταθώ στο ότι ΔΥΟ χρόνια μετά, τα έργα αποκατάστασης δεν έχουν ολοκληρωθεί, ούτε στο ότι η δικαστική διερεύνηση ακόμη δεν έχει περατωθεί, ζητήματα για τα οποία το ΚΙΝ.ΑΛ. τις επόμενες μέρες θα λάβει πρωτοβουλίες.

–  Τι άλλαξε δύο χρόνια μετά στην πρόληψη, σε επίπεδο υποδομών, λειτουργιών, στην περιβαλλοντική νομοθεσία, στον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, στις αναδασώσεις και τα δέντρα που χρησιμοποιούμε κ.λπ. Ποιά έργα έχουν γίνει πάνω σε αυτά; Έχουμε σταματήσει να φυτεύουμε παντού πεύκα; Έχουν ανοίξει σε όλα τα αντίστοιχα μέρη οι δασικοί δρόμοι, οι ζώνες πυροπροστασίας, οι δίοδοι προς τη θάλασσα; ‘Εχουν τοποθετηθεί πυροσβεστικοί κρουνοί, τι γίνεται με την εκπαίδευση στα σχολεία, την ενεργότερη εμπλοκή της Αυτοδιοίκησης; 

–  ‘Ολα αυτά που ανέφερα παραπάνω πρέπει να ενταχθούν σε έναν εθνικό σχεδιασμό και με χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να πάμε να κάνουμε όλα εκείνα τα μικρά έργα πρόληψης, τα αυτονόητα δηλαδή, σε όλη την χώρα, για τα οποία είμαι σίγουρος πως υπάρχουν πολλές ελλείψεις. Κατανομή πόρων με βάση τις ανάγκες και τους κινδύνους και όχι με βάση κομματικούς υπολογισμούς. 

–   Χρειαζόμαστε ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο για το πριν (πρόληψη και ετοιμότητα), για την κρίσιμη στιγμή (αντίδραση) και το μετά (αποκατάσταση). Καταψηφίσαμε τον νόμο 4662/20 για την πολιτική προστασία γιατί κάνει ακριβώς το αντίθετο. Κάνει πιο πολύπλοκο και πιο γραφειοκρατικό το σύστημα με την ευθύνη την κρίσιμη ώρα επί της ουσίας να χάνεται. 

1. Καταψηφίσαμε τον 4662/20 γιατί πιστεύουμε ότι αποτυπώνει την αδυναμία της χώρας να κατανοήσει τι έφταιξε και πως να το αλλάξουμε.
2.   Λέγαμε τότε ότι ο εντοπισμός της ευθύνης και της εντολής σε ένα κέντρο υπήρξε το μείζον πρόβλημα στο Μάτι. Γιατί την κρίσιμη ώρα που κάποιος έπρεπε να πάρει την ευθύνη και να συντονίσει, αυτός δεν υπήρχε. Για αυτό χρειαζόμασταν ένα πιο απλό και πιο καθαρό νομικό πλαίσιο. Η σημερινή κυβέρνηση, αντί να μειώσει, αύξησε όσους εμπλέκονται στη διαχείριση της κρίσης. 
3. Λέγαμε επίσης κατά τη συζήτηση του νόμου 4662/20 ότι πρόκειται για σχεδιασμούς επί χάρτου και μεγαλεπήβολα σχέδια. Και δικαιωθήκαμε, αφού μέχρι σήμερα ο νόμος αυτός παραμένει ένα κενό κέλυφος. Πολλές πρόνοιές του δεν έχουν υλοποιηθεί, ο εθνικός μηχανισμός, οι περιφερειακοί συντονιστές κλπ. 
4. Και τους λέγαμε βεβαίως ότι ο σχεδιασμός αυτός δεν έβγαινε σε επίπεδο Γενικού Γραμματέα, έπρεπε να υπαχθεί απευθείας στον Πρωθυπουργό.
5. Το Κίνημα Αλλαγής πριν από ένα μήνα κατέθεσε μια διεξοδική ερώτηση για τα προβλήματα της πολιτικής προστασίας. Για τον Ν. 4662/20 που δεν έχει υλοποιηθεί, για τις υποδομές και τα εναέρια μέσα και σε τι κατάσταση βρίσκονται, για τη μη χορηγία των κονδυλίων για την πρόληψη, τη δασοπυροσβεση κ.λπ. Δυστυχώς, δεν έχουμε λάβει ακόμη καμία απάντηση.