22 Απριλίου 2021
Κύριε Υπουργέ, είναι γνωστά τα σημαντικά προβλήματα στον χώρο της λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Μεγάλη έλλειψη προσωπικού με υποστελεχωμένες υπηρεσίες, ακαταλληλότητα κτιρίων, ενώ μέχρι σήμερα ελάχιστα φαίνεται να έχει αξιοποιηθεί η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων και γενικά οι ψηφιακές τεχνολογίες.
Σήμερα σε όλες τις Δικαστικές Υπηρεσίες της χώρας υφίστανται πάνω από 2.000 οργανικά κενά με τον αριθμό συνεχώς να αυξάνεται, δεδομένων των αποχωρήσεων λόγω συνταξιοδότησης. Τα κενά αυτά αφορούν κυρίως τις ειδικότητες του Κλάδου Γραμματέων και του Κλάδου Επιμελητών Δικαστηρίων, όμως παραμένουν κενές κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, οι λίγες μεν, αλλά ιδιαίτερα χρήσιμες θέσεις του Κλάδου Πληροφορικής, παρά τους διαγωνισμούς που έχουν προκηρυχθεί γι΄ αυτές από το έτος 2017. Εδώ πρέπει να δοθούν κίνητρα.
Επιπλέον, η πανδημία και η επί μακρόν αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων έχουν οδηγήσει στη συσσώρευση ενός ακόμη μεγαλύτερου όγκου υποθέσεων. Είναι προφανές ότι η βραδυπορία στην απονομή της δικαιοσύνης έχει φτάσει στη χώρα μας σε τέτοιο σημείο, ώστε να ισοδυναμεί με αρνησιδικία. Δεν επιτρέπεται λοιπον να καθυστερεί η εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας στην απονομή της δικαιοσύνης και να καρκινοβατεί ο θεσμός της διαμεσολάβησης.
Με το παρόν νομοσχέδιο επισημαίνεται η ιδιαιτερότητα των δικαστικών υπαλλήλων η οποία ήδη καταγράφεται στο άρθρο 92 του Συντάγματος, το οποίο επιφυλάσσει μία ειδική μεταχείριση, που πρωτίστως εντοπίζεται στις υπηρεσιακές μεταβολές και τη σύνθεση των υπηρεσιακών συμβουλίων. Τα υπόλοιπα τα αφήνει στον κοινό νομοθέτη.
Από τη διαβούλευση φάνηκε ότι κυρίως ζητούμενο από την πλευρά των δικαστικών υπαλλήλων είναι η εναρμόνιση -στον βαθμό που επιτρέπεται από το Σύνταγμα των διατάξεων που τους αφορούν με τα ισχύοντα σε όλη τη δημόσια διοίκηση. Πρόκειται για ζητήματα που άπτονται της υπηρεσιακής τους κατάστασης, της υπηρεσιακής εξέλιξης, της βαθμολογικής διάρθρωσης, της αξιολόγησης, της κινητικότητας σε άλλες υπηρεσίες, της αντικειμενικής μοριοδότησης προσόντων, καθώς και τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις επιλογής προϊσταμένων.
Στα θετικά του σχεδίου νόμου καταγράφονται η επίλυση του ζητήματος της μονιμοποίησης των υπαλλήλων ΙΔΑΧ, η διαδικασία αξιολόγησης υπαλλήλων και προϊσταμένων και η πρόβλεψη επιμόρφωσης των δικαστικών υπαλλήλων.
Κύριε υπουργέ, ισχυρίζεστε ότι έχετε πετύχει την εναρμόνιση με τον Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα, όπου αυτό ήταν εφικτό. Δεν γίνεται όμως κατανοητός ο λόγος που επιβάλλει κάποιες παραλείψεις και κάποιες διαφοροποιήσεις.
Στο σχέδιο νόμου δεν περιλαμβάνονται σημαντικές ρυθμίσεις του δημοσιοϋπαλληλικού, όπως είναι η ένταξη στην κινητικότητα και οι μετατάξεις, έστω με ένα σχέδιο προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες και τις απαιτήσεις της εύρυθμης λειτουργίας της Δικαιοσύνης.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν ζητήματα που ρυθμίζονται με πολύ διαφορετικό τρόπο, όπως είναι η περίπτωση επιλογής προϊσταμένων που έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών σχολίων. Αντιλαμβάνομαι τις αντίθετες απόψεις που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ παλαιών υπαλλήλων, μιας διαμορφωμένης πραγματικότητας δηλαδή, και των νέων υπαλλήλων που κατά κανόνα έχουν περισσότερα τυπικά προσόντα.
Εδώ όμως επιβάλλεται μία ορθολογική στάθμιση που να μην καταλείπει υπόνοιες αναξιοκρατίας. Προσπαθήσατε να την κάνετε με τις νομοτεχνικές βελτιώσεις που φέρατε την τελευταία στιγμή, η πλάστιγγα όμως εξακολουθεί να γέρνει.
Είναι προβληματικό το σημείο όπου υπάλληλοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης μπορούν να καταλάβουν θέσεις διεύθυνσης. Δεν συμβαίνει πουθενά στον δημόσιο τομέα αυτό και είναι εξόχως προβληματικό να γίνεται εις βάρος προσώπων με πολυετείς σπουδές. Και το κάνετε με την υποτίμηση των πτυχίων. Με το εφεύρημα ενός υποχρεωτικού σεμιναρίου με εξόχως υψηλή μοριοδότηση και με μια συνέντευξη που συνοδεύεται επίσης από υψηλή μοριοδότηση, αλλά και σοβαρό έλλειμμα διαφάνειας, αυτό της δημοσιότητας. Επανειλημμένα έχω υποστηρίξει ότι οι προφορικές δοκιμασίες εν γένει – συνεντεύξεις ή οι προφορικές εξετάσεις που προβλέπονται στο παρόν νομοσχέδιο- πρέπει να διεξάγονται δημόσια. Στον Συνήγορο του Πολίτη, όταν ακόμη επιτρεπόταν από τον νόμο η πρόσληψη προσωπικού από την ίδια την Αρχή, οι προφορικές συνεντεύξεις διεξάγονταν δημόσια, ώστε να παρίστανται και οι συνυποψήφιοι. Παλαιότερα, όταν το ΣτΕ διοργάνωνε το ίδιο τις εξετάσεις για την πρόσληψη νέων μελών, η προφορική δοκιμασία ήταν δημόσια. ‘Ηταν μια πραγματική τελετουργία με έντονο συμβολισμό αλλά και υψηλού επιπέδου εξέταση.
Με το νέο Κώδικα επιχειρείται η δημιουργία δύο καινούργιων κλάδων και 249 συνολικά νέων θέσεων δικαστικών υπαλλήλων, που φέρονται να έρχονται να καλύψουν ανάγκες σχετικά με την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και το κύρος της Δικαιοσύνης. Στους κλάδους θα εργαστούν υπάλληλοι με αυξημένα τυπικά προσόντα, ειδικούς διαγωνισμούς εισαγωγής (γραπτούς και προφορικούς) και αρχική εκπαίδευση, ενώ προβλέπεται και bonus στις αμοιβές τους. Είναι χαρακτηριστικό βέβαια ότι τα άρθρα 23-83 ρυθμίζουν σχεδόν αποκλειστικά ζητήματα αυτών των δύο νέων κλάδων που σημαίνει ότι είχαν μεγάλη σημασία για τους εμπνευστές τους.
Ειδικά για τους «βοηθούς δικαστών» : Πρέπει να σας συγχαρώ που εισάγετε έναν θεσμό δοκιμασμένο με επιτυχία σε άλλες έννομες τάξεις. Υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι απολύτως σαφές ότι οι υπάλληλοι αυτοί θα επιτελούν έργο που δεν είναι έργο δικαστή, όπως έχει ήδη γνωμοδοτήσει η Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Απλώς θα επικουρούν τον δικαστή στο έργο του με έρευνα της νομολογίας και θεωρίας.
Οι ανάγκες πάντως, όπως καταγράφηκαν κατά την επεξεργασία του ΣχΝ στην Επιτροπή, σχετικά με την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και το κύρος της Δικαιοσύνης επιβάλλουν και την πρόσληψη ειδικού επιστημονικού προσωπικού υπό τη σημερινή υπαλληλική δομή των δικαστηρίων σε ειδικά ζητήματα που απαντώνται συχνά στην δικαστηριακή τάξη (ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, γραφολόγοι, πολιτικών μηχανικών, οικονομολόγων, πραγματογνώμονες κλπ).
