21 Απριλίου 2021
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σχεδόν 19,5 τρισεκατομμύρια δολάρια υπολογίζει την επιβάρυνση στο παγκόσμιο χρέος λόγω της πανδημίας το Παγκόσμιο Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο. Είναι 641 εκατομμύρια ευρώ τα ποσά που έχουν δεσμευτεί ή έχουν δοθεί για την αποκατάσταση των συνεπειών από τον «Ιανό» και τον σεισμό στη Σάμο, σύμφωνα με τα όσα κατέθεσε σχετικά στην ομιλία του ο Υπουργός Οικονομικών, στη δεύτερη ανάγνωση του νομοσχεδίου.
Βέβαια, το πιο σημαντικό στις φυσικές αυτές καταστροφές δεν είναι μόνο το οικονομικό κόστος ή το περιβαλλοντικό. Είναι και οι δεκάδες απώλειες συνανθρώπων μας, όπως, για παράδειγμα, στο Μάτι.
Ο κόσμος, όπως τον ξέραμε, έχει αλλάξει: Από την κλιματική αλλαγή μέχρι την υπερεντατικοποίηση της παραγωγής, μέχρι τις παγκόσμιες ανισότητες και την πρωτόγνωρη ελευθερία στη μετακίνηση των παραγωγικών συντελεστών. Είναι αυτή η νέα πραγματικότητα που κάνει τις φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές όλο και πιο συχνές και πιο έντονες. Το βλέπουμε και στην τρέχουσα πανδημία, που υπερβαίνει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζαμε μέχρι πριν από λίγα χρόνια τον κίνδυνο, την πολιτική προστασία, την ανθεκτικότητα των πόλεων και των χωρών μας.
Το Κίνημα Αλλαγής είχε επισημάνει κατά τη συζήτηση του ν. 4662 για την Πολιτική Προστασία σε αυτή εδώ την Αίθουσα, σχεδόν έναν χρόνο πριν, τη σημασία και τις νέες προκλήσεις. Είχαμε υποστηρίξει τότε, όταν ακόμα στο νομοσχέδιο ήταν υπό μορφή Γενικής Γραμματείας η Προστασία του Πολίτη, την υπαγωγή της απευθείας στον Πρωθυπουργό.
Τα αναφέρω όλα αυτά, για να επισημάνω την ανάγκη ο νομοθέτης να κοιτάζει το αύριο και ακόμα πιο πέρα αν μπορεί, αλλά σίγουρα όχι το χτες.
Στο νομοσχέδιο που συζητάμε, ο νομοθέτης, δυστυχώς, αμφιταλαντεύεται, δίνοντας μια πολύ πιο στενή ερμηνεία των καταστροφών από τις οποίες μπορεί να πληγούν οι άνθρωποι και ο τόπος μας. Αρκεί να σκεφτούμε ότι επειδή περιορίζεται μόνο στις θεομηνίες, δεν περιλαμβάνει τις ανθρωπογενείς καταστροφές. Η καταστροφή στο Μάτι ήταν ανθρωπογενής καταστροφή. Κάποιος άφρων αποφάσισε να κάψει τα ξερόχορτα στο χωράφι του μέσα στον Ιούλιο.
Υπάρχει, επίσης, στον ορισμό των θεομηνιών ο όρος «χιονοστιβάδες». Στην Ελλάδα είναι σπάνιο φαινόμενο η χιονοστιβάδα. Εννοούμε παγετούς, σφοδρές χιονοπτώσεις;
Διότι, προφανώς, ο όρος, κύριε Υφυπουργέ, είναι όρος τον οποίον έχετε πάρει από το ευρωπαϊκό δίκαιο, το ενωσιακό. Τον παγετό τον περιλαμβάνουμε -γιατί ξέρουμε πόσες καλλιέργειες καταστράφηκαν φέτος από τον παγετό- ή τον όρο «χιονοστιβάδα», που, αν αναφέρεται σε φυσικά φαινόμενα, δεν είναι τόσο κοινό στη χώρα μας;
Εμείς αναγνωρίζουμε την ανάγκη αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου περί κρατικής αρωγής. Θεωρούμε ότι θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί πολύ καλύτερα με το σημερινό νομοσχέδιο, πρώτον, γιατί διατηρεί ένα σύστημα πολυδιάσπασης αρμοδιοτήτων, που θα εξηγήσουμε και δεύτερον, γιατί δεν έχει χρονοδιαγράμματα που να δεσμεύουν, έστω και σε έναν σχετικό βαθμό, τη διοίκηση.
Στο πρώτο ζήτημα, της πολυδιάσπασης, η Πολιτική Προστασία διαχωρίζεται σε τρία στάδια: Πρόληψη, αντιμετώπιση, αποκατάσταση. Εμείς θεωρούμε ότι θα πρέπει το σχήμα να είναι ενιαίο και να διέπεται από μια ενιαία λογική.
Όσον αφορά στο κομμάτι της αποκατάστασης, ακόμη και με την προτεινόμενη ρύθμιση, παρότι ο Υπουργός στην παρέμβασή του μίλησε για ολοκληρωμένο σχέδιο και ενιαία διαδικασία, στο τρίτο στάδιο της αποκατάστασης, στην αποζημίωση δηλαδή, συντηρείται η εμπλοκή της Πολιτικής Προστασίας, η αποζημίωση για τα φυσικά πρόσωπα από το Υπουργείο Υποδομών, η αποζημίωση για τους ΟΤΑ από το Υπουργείο Εσωτερικών και η αποζημίωση για επιχειρήσεις και επαγγελματίες από το Υπουργείο Οικονομικών. Πρακτικά, δηλαδή, δεν μειώνεται ο αριθμός των εμπλεκόμενων φορέων ούτε περιορίζονται δραστικά οι σχετικές διατάξεις.
Από τις εννέα ισχύουσες διατάξεις που βρήκαμε εμείς σήμερα, ουσιαστικά φαίνεται να καταργείται μόνο μια.
Ως προς τα χρονοδιαγράμματα, δεν θα έπρεπε να υπάρχει έστω και μια ενδεικτική προθεσμία; Ως γνωστό, για τη διοίκηση, οι προθεσμίες είναι ενδεικτικές. Ο ίδιος ο Υπουργός στις παρεμβάσεις του στην Επιτροπή αναφέρθηκε σε αποζημιώσεις που χρειάστηκαν ακόμη και τρία χρόνια για να δοθούν, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ολοκληρώθηκαν, αφού έκλεισαν οι επιχειρήσεις και σε κάποιες δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Ακόμη και στον «Ιανό» και μάλιστα, μέσα από ένα πλέγμα ad hoc πολύ πιο απλών διαδικασιών, αυτά που έχουν εισπράξει οι άνθρωποι προς το παρόν, εδώ και επτά μήνες, είναι η προκαταβολή.
Άρα, όταν βλέπουμε ακόμα και στην περίπτωση του «Ιανού», όπου υπήρξαν -πήγαμε σχεδόν στο άλλο άκρο- υπεραπλουστευμένες διαδικασίες, δεν χρειάζεται να υπάρχουν στο νομοθέτημα πιο δραστικά μέτρα και κάποιες χρονικές δεσμεύσεις;
Επί των άρθρων: Ως προς τους δικαιούχους και το άρθρο 3 και τις παρεμβάσεις των φορέων δόθηκαν διευκρινίσεις από την Κυβέρνηση για νομοτεχνικές βελτιώσεις για τις αγροτικές καλλιέργειες και την αλιεία, ώστε να μην υπάρχουν αποκλεισμοί.
Ως προς τη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους: Ως γνωστόν, δεν μπορεί να υπάρξει αλλοίωση της αιτιολογικής έκθεσης στο στάδιο, πια, της συζήτησης του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια -ήδη και εξ αρχής, αν δεν κάνω λάθος- οπότε θα πρέπει να επανέλθει σε αυτά που υποσχέθηκε ότι θα διορθώσει ο Υπουργός, τουλάχιστον με εγκύκλιο.
Δεν είδαμε να επέρχεται κάποια αλλαγή στο θέμα που έθεσε η ΓΣΕΒΕΕ, με την εκπροσώπηση των επιμελητηρίων στις περιφερειακές επιτροπές. Υπήρξαν αντιδράσεις -και εύλογες- και από την πλευρά της αυτοδιοίκησης, για τη μη ουσιαστική συμμετοχή της στις πρόνοιες του νομοσχεδίου και η απάντηση του Υπουργού για συμμετοχή και των δήμων στο Εθνικό Μητρώο Στελεχών Κρατικής Αρωγής.
Επιφυλάξεις διατυπώσαμε και για τον Περιφερειακό Συντονιστή, που τον είδαμε κάποια στιγμή και αυτόν να συντονίζεται από τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη. Δεσμεύτηκε ο κύριος Υπουργός να φέρει αλλαγές. Περιμένουμε να τις δούμε.
Αναμφίβολα, στα θετικά του νομοσχεδίου είναι η ηλεκτρονική πλατφόρμα, που προβλέπεται και στα άρθρα 7 και 8, σχετικά με τις διαδικασίες επιχορήγησης ή προκαταβολής. Επειδή σε ορισμένα σημεία αναφέρονται φάκελοι και υπογραφές, ελπίζουμε πως αυτά εννοούνται με την ηλεκτρονική τους μορφή.
Θετική, επίσης, είναι και η θεσμική πρόβλεψη της έκτακτης πρώτης αρωγής ως προς το ύψος και την τελευταία τιμή του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στις αγοραίες τιμές.
Στο άρθρο 14, θέλω να θυμίσω ότι το Κίνημα Αλλαγής, σε ανύποπτο χρόνο, είχε προτείνει τη θεσμοθέτηση ταμείου ασφάλισης, προκειμένου να θωρακιστούν τα νοικοκυριά από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, στα πρότυπα αντίστοιχων ταμείων που υπάρχουν σε άλλες χώρες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Τουρκίας, όπου μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999, θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική ασφάλιση όλων των κατοικιών, με επιδότηση, μέσω ενός Συνεγγυητικού Ταμείου Ασφάλισης Φυσικών Καταστροφών. Χώρες της Ευρώπης, όπως η Ελβετία, η Ισπανία και η Ρουμανία έχουν ήδη ιδρύσει συνεγγυητικά ταμεία φυσικών καταστροφών. Αυτή τη λογική προτείνουμε να προσαρμόσουμε στην Ελλάδα. Δεν αφορά, βεβαίως, στο παρόν νομοσχέδιο, γιατί αυτό αφορά σε επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις.
Το θέτω, πάντως, υπ’ όψιν σας, κύριε Υφυπουργέ, για την αποκατάσταση των καταστροφών σε ό,τι αφορά τις κατοικίες.
Για την τροπολογία με γενικό αριθμό 855, πολλές από τις ρυθμίσεις της είναι, πράγματι, σε μια λογική αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας και είναι προφανές, στον βαθμό που κινούνται σε μια λογική κατεύθυνση, ότι εμείς θα σταθούμε, όπως πάντα το πράττουμε, με ευθύνη και σοβαρότητα.
Κατ’ αρχάς, ορθώς πράττει η Κυβέρνηση και παρέχει στήριξη στις επιχειρήσεις αυτή τη στιγμή, γιατί είναι απαραίτητος όρος για την επιβίωσή τους, καθώς και των χιλιάδων θέσεων εργασίας που μπορεί να χαθούν.
Εμείς, ως Κίνημα Αλλαγής, ήμασταν σαφείς από την πρώτη στιγμή: Στην κρίση πρώτο μέλημα είναι η υγεία και αμέσως μετά, να στηριχθούν οι πληττόμενοι, να μείνει όρθιος ο παραγωγικός ιστός της χώρας.
Όμως, πρέπει έναν χρόνο μετά, η Κυβέρνηση πια να δει πώς λειτούργησαν τα προηγούμενα μέτρα της και ποιες βελτιώσεις μπορεί να επέλθουν. Το λέμε, γιατί υπήρξαν πολλά παράπονα για την επιστρεπτέα προκαταβολή. Για παράδειγμα, πολλές επιχειρήσεις έμειναν εκτός, ειδικά οι νέες, που έχασαν τους πέντε πρώτους κύκλους, παρότι έμειναν επί μήνες κλειστές. Το λέμε και τώρα για την αποζημίωση ειδικού σκοπού. Στον βαθμό που θα έχει μια οριζόντια λογική, αντιλαμβανόμαστε ότι μπορεί να αποδειχθεί και άδικη και ανορθολογική.
Δεν μπορούμε πια σήμερα να μιλάμε για οριζόντια μέτρα, γιατί προφανώς, όπως σε κάθε κρίση, δεν επλήγησαν όλοι το ίδιο και προφανώς, σήμερα η πολιτεία διαθέτει περισσότερη πληροφορία και βελτιωμένα τεχνολογικά και άλλα μέσα, ώστε να μπορεί πραγματικά να προβεί σε έξυπνα μέτρα και να παίρνει τα μέτρα κατά δίκαιο τρόπο, αναλογικά με τη ζημιά που έχει υποστεί ο καθένας.
Επίσης, θα πρέπει κάποια στιγμή να κατανοήσουμε ότι δεν συνιστούν στήριξη οι μεταθέσεις οφειλών, όπως δεν είναι λογικό να ζητάμε από αυτούς τους ανθρώπους πλήρεις εισφορές, όταν είχαν κλειστές τις επιχειρήσεις τους για τόσους μήνες. Οι εισφορές διέπονται από μια λογική ως τμήμα των εσόδων. Εδώ ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας και χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν μείνει κλειστές επί μήνες και η απάντηση της Κυβέρνησης ως προς αυτά τα χρέη είναι «θα πληρώσετε αργότερα με δόσεις».
Τρέμουμε στην ιδέα για το πώς θα ανοίξουν τα μικρά μαγαζιά, οι επιχειρήσεις με τους τρεις και τους τέσσερις εργαζόμενους, που κατά βάση απασχολούν την οικογένεια. Όταν, για παράδειγμα, έχει πέσει ο τζίρος σε ορισμένες περιπτώσεις κατά 80%, όταν ο τουρισμός και η επιστροφή των πελατών θα είναι αργή και μερική, πώς θα ανοίξουν αυτοί οι άνθρωποι, πώς θα πληρώσουν τις οφειλές, όχι μόνο εκείνης της περιόδου, αλλά και όλα τα κορωνοχρέη;
Έχω καταθέσει ερώτηση για τις επιχειρήσεις του κέντρου της Αθήνας, οι οποίες έχουν υποστεί μείωση του τζίρου κατά 80%. Διότι στο κέντρο-κέντρο της Αθήνας είναι λίγες οι κατοικίες. Οι μικροεπιχειρήσεις δεν ζουν από τους κατοίκους, ζουν κυρίως από τους επισκέπτες, από τους εργαζόμενους και από τους τουρίστες.
Οι ανακοινώσεις της Κυβέρνησης για voucher, ουσιαστικά, φορολογικών υποχρεώσεων, που βαφτίστηκε «νέα επιστρεπτέα», ποια χαρακτηριστικά θα έχει τελικά και με βάση ποιο χρονοδιάγραμμα; Ρωτάμε, γιατί σε λιγότερο από έναν μήνα ανοίγει ο τουρισμός και ουσιαστικά, ανοίγουν σχεδόν όλες οι επαγγελματικές δραστηριότητες.
Με το άρθρο 1 της τροπολογίας συμφωνούμε, γιατί αποτελεί μια ανάσα για τις επιχειρήσεις και καλό είναι να επεκταθεί όσο το δυνατόν περισσότερο μπορούμε. Υπάρχουν προβλήματα με τις καθυστερήσεις και για την πληρωμή των ιδιοκτητών, αλλά και για τους δικαιούχους, καθώς φτάνουμε στα τέλη Απριλίου και ακόμη δεν ξέρουμε ακριβώς ποιοι ΚΑΔ δικαιούνται. Πρέπει όλα αυτά πλέον, έναν χρόνο μετά την έναρξη της επιδημίας, η Κυβέρνηση να τα επιλύσει.
Συμφωνούμε ακόμη με διατάξεις άρθρων, όπως για τα τέλη κυκλοφορίας.
Επιφυλάξεις, όμως, εκφράζουμε για τη διάταξη του άρθρου 12. Δεν μπορεί διάταξη με τέτοιο περιεχόμενο να ψηφίζεται χωρίς ειδική τεκμηρίωση και διαβούλευση με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Απαιτούμε μια κάποια ειδική τεκμηρίωση από τον Υπουργό, ούτως ώστε να καταγραφεί στα Πρακτικά.
Διαφωνούμε, επίσης, με το άρθρο 13 για την αντικατάσταση του μέχρι σήμερα Προέδρου της Επιτροπής, Παρέδρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, από τον Γενικό Διευθυντή της Υπηρεσίας του Υπουργείου Οικονομικών, γιατί θεωρούμε ότι υποβαθμίζει τη νομική κατάρτιση και ευθυκρισία της Επιτροπής.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το νομοσχέδιο θα το ψηφίσουμε, με τις επιφυλάξεις τις οποίες διατυπώσαμε. Θα το θέλαμε να είναι πολύ πιο ολοκληρωμένο και να μη συνεχίζει τον κατακερματισμό των αρμοδιοτήτων. Παρόλα αυτά, επειδή εισάγει έναν κάποιο εξορθολογισμό σε όλη τη διαδικασία, με τις επιφυλάξεις μας, ψηφίζουμε το νομοσχέδιο και αναμένουμε περαιτέρω βελτιώσεις στο μέλλον.
Σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
