4 Φεβρουαρίου 2020
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η έννοια της πολιτικής προστασίας παρουσιάζει έντονες ομοιότητες και αναλογίες με την κατάσταση πολέμου. Και στις δύο περιπτώσεις ένας κοινωνικός σχηματισμός καλείται να αμυνθεί απέναντι σε μια καταστροφή που απειλεί τα πλέον ζωτικά συλλογικά
αλλά και ατομικά αγαθά. Την ανθρώπινη ζωή, την υγεία, το φυσικό περιβάλλον, τον πολιτιστικό πλούτο, την περιουσία κ.α. Και στις δύο περιπτώσεις ένα οργανωμένο κράτος διαρθρώνει την άμυνά του με βάση τέσσερα στάδια : Πρόληψη, ετοιμότητα, ανταπόκριση και αποκατάσταση. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό και στις δύο καταστάσεις έκτακτης ανάγκης είναι το στοιχείο της ενιαίας εντολής όταν βρισκόμαστε στο στάδιο της ανταπόκρισης, όταν δηλαδή έχει εκδηλωθεί ανοιχτά πια η κρίση. Τότε, όπως ακριβώς στον πόλεμο, έτσι και στην πολιτική προστασία, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης ζητά έναν αρχιστράτηγο. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε μια τέτοια κατάσταση είναι η διάχυση της ευθύνης.
Μετά τις οδυνηρές εμπειρίες στη Μάνδρα και το Μάτι, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όλοι έχουμε αντιληφθεί ότι οι μεγάλες φυσικές καταστροφές συνήθως εκτυλίσσονται στο επίπεδο της Αυτοδιοικητικής Περιφέρειας. Θα είναι λοιπόν άκρως υποβοηθητικό για τη διατύπωση μιας συνολικής κρίσης πάνω στο νομοσχέδιο να δούμε το πώς αυτό εντάσσει τις περιφέρειες στον μηχανισμό της πολιτικής προστασίας. Η απάντηση, όπως είχαμε την ευκαιρία επανειλημμένα να τονίσουμε στην κοινοβουλευτική επιτροπή, είναι δυστυχώς αρνητική. Γιατί στο συγκεκριμένο επίπεδο διοίκησης, όπου οι τραγικές εμπειρίες στο Μάτι και τη Μάνδρα μας έχουν αποδείξει ότι πρέπει οι ρόλοι να είναι ξεκάθαροι, εκεί ακριβώς το νομοσχέδιο προκαλεί σύγχυση, καθώς δημιουργεί παράλληλες δομές. Τί εννοώ; Ο περιφερειάρχης επικουρείται, όπως είναι λογικό, από τις υπηρεσίες του, ειδικότερα από την Αυτοτελή Δ/νση πολιτικής Προστασίας, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 20 του νσχ και έχει ως αποστολή “…να συντονίζει κατά χωρική αρμοδιότητα το έργο της πολιτικής προστασίας σχετικά με την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών…”.
‘Ομως, ήδη στον νόμο 4623/2019, έχουν δημιουργηθεί οι 13 Περιφερειακοί συντονιστές πολιτικής προστασίας, οι οποίοι διορίζονται μεν από τον Περιφερειάρχη, αλλά με τη σύμφωνη γνώμη του ΓΓΠΠ, με αρμοδιότητα, όπως υπαγορεύει και ο τίτλος τους, να συντονίζουν και αυτοί. Πρόκειται για 13 κομματικά στελέχη, στα οποία, ανάλογα με την περίπτωση αναθέτει καθήκοντα ο Περιφερειάρχης και αναφέρονται αποκλειστικά σε αυτόν (άρθρο 93). Ποιός συντονίζει εδώ και με ποιές αρμοδιότητες;
Με αυτό ουσιαστικά το ερώτημα αρχίζει και το Υπόμνημα που μας υπέβαλε η ‘Ενωση Περιφερειών, αφού εκεί διατυπώνεται η παρατήρηση ότι “είναι αναγκαία η πλήρης αποσαφήνιση και οριοθέτηση αρμοδιοτήτων και της δικαιοδοσίας” του Περιφερειακού Συντονιστή Πολιτικής Προστασίας, του Περιφερειάρχη, των Χωρικών Αντιπεριφερειαρχών και των στελεχών Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειών”.
‘Ολα αυτά μας παραπέμπουν στη σύγχυση που για μήνες επικράτησε στο πεδίο της μετανάστευσης και του προσφυγικού, όπου η κυβέρνηση διαδοχικά διόριζε συντονιστές επί συντονιστών, για να καταλήξει στο τέλος, μετά από ένα εξάμηνο παλινωδιών, να νεκραναστήσει το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής που η ίδια είχε σπεύσει να καταργήσει αμέσως μετά τις εκλογές. Και συνέπεια όλων αυτών είναι η τροπολογία που μας ήρθε χτες το βράδυ για τις αρμοδιότητες του κ. Στεφανή : Μέχρι τον Δεκέμβριο ο κ, Στεφανής είχε αναγορευτεί ως ο απόλυτος κυρίαρχος στη διαχείριση του προσφυγικού σε θέση “εθνικού συντονιστή”. Με τη χτεσινή τροπολογία καθίσταται απλός φύλακας των συνόρων. Περιττεύει βεβαίως να τονίσω τη σημασία που έχει αποκτήσει η μεταναστευτική πολιτική της χώρας και το πόσο μας έχει κοστίσει όλο αυτό το χρονικό διάστημα που διέρρευσε. ‘Ομως, στο πεδίο της πολιτικής προστασίας, όπως μας υπενθύμισαν οι τραγικές εμπειρίες στη Μάνδρα και στο Μάτι, οι εσφαλμένες οργανωτικές επιλογές μπορεί να έχουν όχι μόνον οδυνηρές, αλλά ανεπανόρθωτες συνέπειες. Εννοώ να χαθούν και πάλι ανθρώπινες ζωές!
Εμείς, σε ανύποπτο χρόνο έχουμε διατυπώσει τη θέση μας. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς και οι ασύμμετρες απειλές που μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκδηλωθούν, επιβάλλουν μια ολιστική προσέγγιση που υπαγορεύει τη συστράτευση όλων των δομών και υπηρεσιών ευθέως στον πρωθυπουργό μέσω της δημιουργίας υπουργείου παρά τω πρωθυπουργώ. Εύχομαι να μην επαληθευτούν οι εκτιμήσεις μας, όπως στην περίπτωση του προσφυγικού, γιατί αυτό που βλέπουμε είναι ότι αντί υπουργείου καθιερώνεται μια θέση γενικού γραμματέα, ο οποίος είναι πανταχού παρών και τα πάντα πληρών.
Ποιος άλλος Γενικός Γραμματέας – δηλαδή, μετακλητός υπάλληλος που έχει διοριστεί με κομματικά κριτήρια- μπορεί να προσλαμβάνει ως αναπληρωτή του έναν άλλον μετακλητό; Ποιός άλλος Γενικός Γραμματέας μπορεί να αποφασίζει για χρηματοδοτήσεις, οι οποίες προορίζονται για την καλυψη οριζόντιων και διυπουργικών αναγκών; Ποιος άλλος Γενικός Γραμματέας μπορεί να προσλαμβάνει και να απολύει διοικητικά συμβούλια οργάνων που συγκροτεί ο ίδιος, ακόμη και διδακτικό προσωπικό Σχολών που έχουν ισοτιμία με ΑΕΙ; Ποιος άλλος έχει την εν λευκώ εξουσιοδότηση να συνάπτει, με δική του μόνο απόφαση, μνημόνια με ιδιωτικούς φορείς για την παροχή υπηρεσιών και να ορίζει, μάλιστα, την κοστολόγησή τους; Ποιός άλλος εισηγείται σε διυπουργική επιτροπή; ποιός άλλος διατυπώνει “σύμφωνη γνώμη” για τον διορισμό μετακλητού υπαλλήλου σε έναν ΟΤΑ, όπως είναι η αιρετή Περιφέρεια;
Είναι προφανές ότι αυτό το υπερ φιλόδοξο σχέδιο δεν μπορεί να λειτουργήσει στο επίπεδο ενός Γενικού Γραμματέα. Ο Γενικός Γραμματέας παραμένει ένας ανώτερος μεν, αλλά πάντως μετακλητός υπάλληλος. Είναι προφανής ο κίνδυνος να μην εισακούγεται από κρίσιμους συντελεστές (ειδικά την ώρα των αποφάσεων), πολιτικούς, στρατιωτικούς και υπηρεσιακούς.
- Ενώ στην αιτιολογική έκθεση γίνεται αναφορά για την ανάγκη η πολιτική προστασία να ανακαθοριστεί στα σημερινά πλαίσια λειτουργίας, απειλών κλπ και σε μια ολιστική προσέγγιση, ουσιαστικά το νομοθέτημα κατά τα 2/3 είναι ρυθμίσεις αναδιοργάνωσης της Πυροσβεστική. Ακόμη και αυτές όμως είναι ελλειμματικές, καθώς θα έπρεπε να οριστούν οι κίνδυνοι, να υπάρξει ένας σχεδιασμός δομών και λειτουργιών με βάση αυτούς τους κινδύνους ανά περιφέρεια, να υπάρξει ένας σχεδιασμός για έργα υποδομής σε όλα τα στάδια και ειδικά στην πρόληψη για να μπορέσει να είναι λειτουργικό το πλαίσιο της πολιτικής προστασίας.
- Για πρώτη φορά καθιερώνονται απόρρητα κονδύλια στην Πολιτική Προστασία. Η διαχείρισή τους προβλέπεται να γίνεται με τους ελάχιστους όρους αξιοπιστίας, χωρίς δικαστικό εκπρόσωπο, με πρόσωπα που ορίζονται από την εκτελεστική εξουσία, ενώ απροσδιόριστο παραμένει το ύψος τους. Η πολιτική προστασία έχει ως αποστολή την προστασία από φυσικές και τεχνικές καταστροφές στις οποίες δεν εμπίπτουν ζητήματα Εθνικής Ασφάλειας για να υπάρχει ανάγκη διαβαθμισμένης διαχείρισης πόρων.
- Τέλος, η αξιολόγηση περιορίζεται στο προσωπικό και όχι στις δομές, τις λειτουργίες και το σύνολο των πόρων, ως οφείλει μια ολιστική προσέγγιση.
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ
Με το ΣχΝ ρυθμίζονται ζητήματα οργάνωσης του ΠΣ αλλά και ζητήματα ιεραρχίας, αξιολόγησης και υπηρεσιακής εξέλιξης και μεταβολών των πυροσβεστικών υπαλλήλων.
- Με τα άρθρα 77 και 79 ανακατανέμονται οι οργανικές θέσεις του πυροσβεστικού προσωπικού και ορίζεται η οργανωτική δοµή και διάρθρωση των Υπηρεσιών Πυροσβεστικού Σώματος.
Ωστόσο, η δημιουργία υπηρεσιακών δομών, η κατανομή καθώς και η αύξηση ή μείωση των θέσεων πρέπει να γίνουν με βάση αντικειμενικά κριτήρια και επιχειρησιακά δεδομένα, για να υπάρχει διαφάνεια και αξιοπιστία. Το ζητούμενο λοιπόν είναι μια αξιόπιστη μελέτη, η οποία θα αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία δομών και την κατανομή θέσεων. Τέτοια μελέτη δυστυχώς δεν προβλέπεται.
- Η πρόταση για το βαθμολόγιο είναι σε λάθος κατεύθυνση. Δημιουργεί πυροσβέστες 2 ταχυτήτων. Για τους πολλούς (623 πυρονόμους- αρχιπυροσβεστες και πυροσβέστες) υπάρχουν μόνο 4 κλιμάκια εξέλιξης πράγμα που σημαίνει την έλλειψη ευκαιριών και κινήτρων εξέλιξης για την συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων. Για τους λίγους, υπάρχουν 13 κλιμάκια αλλά μέσα από διαδικασίες που αφήνουν περιθώρια κομματικών παρεμβάσεων.
- Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της εξέλιξης του χαμηλόβαθμου προσωπικού και περαιτέρω εξορθολογισμού του βαθμολογίου (άρθρο 114).
- Επιβάλλεται να διερευνηθεί το ενδεχόμενο να υπάρξει ακόμη πιο γρήγορη εξελιξη – προαγωγή των αρχιπυροσβεστών στο βαθμό του πυρονόμου σε 20 έτη συνολικής υπηρεσίας (και όχι 26).
- Σχετικά με τους πτυχιούχους πυροσβέστες μη παραγωγικής σχολής, πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να εισέρχονται, ίσως με ποσόστωση, στη Σχολή Αρχιπυροσβεστών, χωρίς εξετάσεις, ως υπεράριθμοι. Υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης του προφιλ του Πυροσβεστικού Σώματος με στελέχη που διαθέτουν προσόντα.
- Εκφράστηκε η άποψη ότι οι Πυρονόμοι τίθενται «εκτός βαθμολογικής εξέλιξης», καθώς η φοίτηση στη Σχολή Επιμόρφωσης μετά από εξετάσεις, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί «θέσπιση Βαθμολογίου», ενώ δεν αποσαφηνίζεται η συχνότητα και ο αριθμός των εισαχθέντων.
Υπάρχουν για τους Πυρονόμους όμως και ζητήματα που πρέπει να διορθωθούν. Είναι απαραίτητη η προσθήκη στο άρθρο 181 («Ειδικά θέματα») μεταβατικής διάταξης, ως εξής : «Οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 114 εφαρμόζονται και για Πυρονόμους, που κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, διαθέτουν οκτώ (8) έτη στο βαθμό τους». Η αναγκαιότητα της εν λόγω διάταξης έγκειται στο γεγονός ότι από τη διατύπωση του άρθρου (114 παρ. 4) εξαιρείται της δυνατότητας προαγωγής στο βαθμό του Ανθυποπυραγού σημαντικός αριθμός Πυρονόμων που φέρουν το βαθμό αυτό για περισσότερα από οκτώ έτη, ενώ την ίδια στιγμή δίνεται η δυνατότητα αυτή σε Πυρονόμους τριών ετών, λόγω του ότι διαθέτουν 26 χρόνια συνολικής υπηρεσίας. Αυτή η ανισότητα θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε σωρεία δικαστικών προσφυγών λόγω αναίτιας ανατροπής της ιεραρχίας. Αντίθετα, με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η δυνατότητα προαγωγής στο βαθμό του Ανθυποπυραγού τόσο σε πυροσβεστικούς υπαλλήλους που διαθέτουν πολλά έτη συνολικής υπηρεσίας όσο και σε αυτούς που, στην πλειοψηφία τους, είναι μέχρι σήμερα ιεραρχικά ανώτεροί τους.
Για τους πυροσβέστες πενταετούς υποχρέωσης
Στο άρθρο 164 το βαθμολόγιο για τους πενταετούς πυροσβέστες να υπολογίζεται από το 2011, όπως προέβλεπε ο ν. 3938/2011 που τους ενέταξε σε οργανικές θέσεις πυροσβεστών, όπως ισχύει για παράδειγμα στον στρατό. Είναι θέμα ισότητας και αξιοκρατίας.
Στο άρθρο 180 πρέπει να γίνει προσθήκη/πρόβλεψη για τους πενταετούς θητείας που δεν πληρούσαν το 2011 τις προϋποθέσεις μονιμοποίησης (ηλικία, εκπαίδευση) και να κατοχυρωθεί η επαγγελματική τους διασφάλιση μέχρι την σύνταξή τους, αφού καλύπτουν εν τοις πράγμασι πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Μέχρι στιγμής οι άνθρωποι αυτοί έχουν προφορικές διαβεβαιώσεις από τα πολιτικά κόμματα. Πρέπει όμως η επαγγελματική τους διασφάλιση, για λόγους ασφαλείας δικαίου, να ενταχθεί στον νόμο.
- Εισάγεται ένα σύστημα αξιολόγησης με βάση τυπικά και ουσιαστικά προσόντα
Υπάρχει, ωστόσο, μεγάλη παραμετροποίηση των ουσιαστικών προσόντων και ο κίνδυνος αυθαίρετων κρίσεων είναι μεγάλος Προβλέπονται κριτήρια που δεν προσδιορίζουν την επαγγελματική ιδιότητα (πχ θάρρος). Απαιτείται συγκεκριμένο πλαίσιο για την περιγραφή και αξιολόγηση κάποιων κριτηρίων – προσόντων (πχ αντοχή).
ΧΩΡΟΙ ΕΠΟΠΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ
Στους Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσεις επιτρέπεται να γίνεται χρήση ναρκωτικών ουσιών υπό την εποπτεία ειδικευμένου προσωπικού. Ήδη λειτουργούν σε ευρωπαϊκές χώρες εδώ και τρεις δεκαετίες. Τον Ιούνιο 2018, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Εθισμού στα Ναρκωτικά, το οποίο αποτελεί Οργανισμό της Ε.Ε., έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεση που το ίδιο εκπόνησε. Τέτοιες δομές αποβλέπουν πρωτίστως να μειώσουν τους έντονους κινδύνους μετάδοσης ασθενειών,την προαγωγή της υγείας των ενεργών χρηστών, στην προστασία της δημόσιας υγείας, στη μείωση του επιπολασμού των μολυσματικών ασθενειών στον πληθυσμό των χρηστών ναρκωτικών, στην πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας (overdose), στη μείωση της δημόσιας όχλησης, στην κινητοποίηση των χρηστών και την προετοιμασία τους για ένταξη σε προγράμματα θεραπείας.
Ο πρώτος σταθμός άρχισε να λειτουργεί στη Βέρνη της Ελβετίας το 1986 και ήδη το 2018 λειτουργούσαν 78 κέντρα σε Ελβετία, Ολλανδία, Γερμανία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Δανία, Καναδά και Αυστραλία με εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως αυτά αποτυπώνονται ανά χώρα στην τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Εξάρτησης από τα Ναρκωτικά. Στην Ελλάδα, η πιλοτική λειτουργία του εποπτευόμενου σταθµού θεσμοθετήθηκε με το άρθρο 62 (Εποπτευόμενος Σταθμός ΟΔΥΣΣΕΑΣ) του ν. 4316/2014. Στο διάστημα λειτουργίας του σταθμού τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 10 μηνών λειτουργίας του, ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ δέχτηκε 2.501 επισκέψεις από 330 μοναδικούς χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό χειρίστηκε αποτελεσματικά 103 περιπτώσεις υπερδοσολογίας. Επίσης, μέσω των κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων, κοινωνιοθεραπευτών εργαζόμενων στο δρόμο, το Πρόγραμμα προσέγγισε περισσότερους από 3.500 χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μείωση των επιβλαβών συνεπειών και της συχνότητας εμφάνισης του HIV.
ΦΥΛΑΚΕΣ
Με το άρθρο 183 ανανεώνεται η πρακτική της προηγούμενης Κυβέρνησης. Συνεχίζουν να εργάζονται οι υποψήφιοι του κλάδου ΔΕ Φύλαξης, οι οποίοι συμπεριλαμβάνονταν στους προσωρινούς πίνακες αποτελεσμάτων της προκήρυξης 6Κ/2018. Αυτό που προβληματίζει είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει και η παρούσα κυβέρνηση το διαχρονικό ζήτημα της έλλειψης προσωπικού στις φυλακές της χώρας…. κατά παρέκκλιση και προσωρινά! Μία με τους δημοτικούς αστυνομικούς, οι οποίοι ήλθον, είδον και απήλθον και μία με συμβάσεις ορισμένου χρόνου που υπεγράφησαν τον Μάιο του 2019 και σήμερα ανανεώνονται, παρότι έχουμε τα οριστικά πλέον αποτελέσματα της προκήρυξης. Την ίδια στιγμή όμως το παρόν ΣχΝ προβλέπει την ίδρυση πλήθους νέων νομικών προσώπων, συντονιστών, ιδιωτών συμβούλων (μόλις εδώ, λίγο πιο κάτω, στο άρθρο 187!), οι επιτυχόντες σε δημόσια προκήρυξη για την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, θα δουλέψουν προσωρινά για άλλους οκτώ μήνες και μετά βλέπουμε!
Με εργαζόμενους ορισμένου χρόνου, κύριε Υπουργέ, θα έχετε αντεγκληματική πολιτική περιορισμένου χρόνου!
Για τη μετεγκατάσταση των φυλακών Κορυδαλλού, το ξαναλέω:
Η κατάργηση ή αλλαγή τύπου φυλακών, αλλά και η κατασκευή νέων, αποτελούν αντικείμενο αξιολόγησης και αναθεώρησης του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Καταστημάτων Κράτησης.
Στο άρθρο 185 βλέπουμε κάτι άλλο. Βλέπουμε την είσοδο του ιδιωτικού τομέα στις φυλακές.
Σε ποιούς χώρους θα εισέλθει ο ιδιωτικός τομέας στις φυλακές? Ποιος είναι ο σκληρός πυρήνας του κράτους, στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 185, μέσα σε μια φυλακή και ποιος όχι? Έχουμε σκεφθεί ότι με τον τρόπο αυτό θα μειωθούν οι θέσεις εργασίας για τους κρατούμενους και τι επιπτώσεις θα έχει αυτό? Ποιος θα ωφεληθεί τελικά από όλο αυτό?
Κάθε τυχόν προσπάθεια για την αναδιοργάνωση του σωφρονιστικού συστήματος με τη μορφή της εξωτερικής ανάθεση κάποιων λειτουργιών των καταστημάτων κράτησης σε ιδιώτες, θα πρέπει να ανταποκρίνεται στους όρους άσκησης μιας δημόσιας πολιτικής ενός Κράτους Δικαίου που βασικός πυλώνας του είναι η διαφάνεια και η λογοδοσία, η μείωση του χρόνου κράτησης, η ομαλή επανένταξη και η προστασία των δικαιωμάτων των κρατουμένων. Για το λόγο αυτό, απαιτείται ειδική μελέτη, γνώση των τυχόν καλών πρακτικών σε άλλες χώρες και απάντηση σε πλήθος ερωτημάτων. Έχουν γίνει τέτοιες μελέτες; Προτίθεστε να τις κάνετε προτού παραχωρήσετε τομείς της κράτησης σε ιδιώτες;
